Il Visconte dimezzato

...θα μάθεις να πονάς για τα βάσανα όλου του κόσμου και να γιατρεύεις το δικό σου πόνο ανακουφίζοντας το δικό τους. 

Μα τι ωραίο βιβλίο, τι ωραία εισαγωγή στον κόσμο του Καλβίνο-είναι το πρώτο του βιβλίο που διαβάζω.
Η υπόθεση είναι ένας συμβολισμός, ένα παραμύθι για το καλό και το κακό που έχουμε όλοι μέσα μας.

Μια παρατήρηση (*) για την μετάφραση του τίτλου: το Ο διχασμένος υποκομης, των εκδόσεων Οδυσσέας (μετάφραση Ρούλας Στράτου) δεν αποδίδει την υπόθεση του βιβλίου με τόση ακρίβεια όσο το Ο διχοτομημένος υποκόμης, των εκδόσεων Καστανιώτη (μετάφραση Θεόδωρου Ιωαννίδη).

(*) η οποία ίσως είναι άνευ ουσίας, αφού το βιβλίο κυκλοφορεί μόνο στις εκδόσεις Καστανιώτη

η γραφή του κόσμου

Η ιστορία (ή μήπως να πούμε Οι τρεις ιστορίες; ή, η Ιστορία;)
Το βιβλίο αποτελείται από τρεις ιστορίες που, ενώ αρχικά φαίνονται άσχετες μεταξύ τους, μετά το τέλος της ανάγνωσης (κι αν μπεις στον κόπο να συνδυάσεις ημερομηνίες) αποκαλύπτεται η σύνδεσή τους.
Οι χρονικές περίοδοι κατά τις οποίες έζησαν οι τρεις ήρωες, υπερκαλύπτουν κατά μερικές δεκαετίες η μία την άλλη: ο Λέανδρος (534-600μχ) (της δεύτερης αφήγησης) γεννήθηκε περίπου πενήντα χρόνια πριν πεθάνει ο Μάρκος Αυρήλιος Κασσιόδωρος (485-580μχ) (της πρώτης αφήγησης), ενώ η Θεολίνδα (573-627μχ) (της τρίτης αφήγησης) γεννιέται στην μέση της ζωής του Λέανδρου.

Τοπικά: και οι τρεις αφηγήσεις εξελίσσονται στην Ιταλία.
Είναι λοιπόν τόσο πιθανο, όσο και απίθανο, οι τρεις ήρωες να είχαν κάπου συναντηθεί.

Ο χρόνος (ή, η ανθρώπινη ζωή, ω έχει όρια)
Το να βλέπεις με τα μάτια σου τα δέντρα να μεγαλώνουν, σημαίνει ότι ανακαλύπτεις το εύρος του χρόνου και τη δική σου διάρκεια.

Το βιβλίο ξεκινάει βρίσκοντας τον Μάρκο Αυρήλιο Κασσιόδωρο πενηντατεσσάρων χρονών, στη μέση της ζωής του, να αναρωτιέται για το νόημα της ζωής του, καθώς ήταν ένας άνθρωπος σκεπτόμενος και μορφωμένος αλλά τον πήρε μπάλλα η ζωή (και η πολιτική) κι έτσι τα χρόνια πέρασαν χωρίς να έχει αφήσει κάποιο σημάδι πίσω του.
Ο Λέανδρος, εμφανίζεται μόνο κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ιταλία στο οποίο όμως κι αυτός κάνει παρόμοιες σκέψεις και αμφισβητεί τον δρόμο που έχει πάρει στη ζωή του.
Την Θεολίνδα (Θεοδολίνδα, όπως είναι το κανονικό της όνομα) την ακολουθούμε για όλη της τη ζωή και είμαστε παρόντες στις τελευταίες σκέψεις της:  Ποιά ήταν η πηγή τόσης ξοδεμένης ενέργειας, ποιός ο σκοπός; Η μοίρα του ανθρώπου σήμαινε κάτι περισσότερο από τη μοίρα ενός ζώου των αγρών;

Και οι τρεις, λοιπόν, νιώθουν επάνω τους το βάρος του χρόνου-που είναι λίγος. Και τους απασχολεί, όπως τον κάθε Άνθρωπο, σε κάθε Εποχή, για το σημάδι που θα αφήσουν, αν αφήσουν, που θέλουν να αφήσουν, στο (σύντομο, κατ΄αυτούς) πέρασμά τους από τη γη.

Τα βιβλία (α, πάντα τα βιβλία)
είναι ένα άλλο σημείο όπου συνδέονται οι τρεις ιστορίες του βιβλίου.

Σε μια εποχή που σχεδόν επικράτησε η άποψη (του Βενέδικτου της Νουρσίας) ότι αρκούν μόνο τα ιερά κείμενα κι όλα τα υπόλοιπα γραπτά κείμενα που υπήρχαν ως τότε πρέπει να παραμεριστούν, ο Κασσιόδωρος δεν μπορούσε να πιστέψει ότι η πανανθρώπινη βιβλιοθήκη ήταν καταδικασμένη στη λησμονιά. Διαμορφώσε λοιπόν τα πατρογονικά του κτήματα στο Σκυλάκιο της Νότιας Ιταλίας σε ένα μοναστήρι-αντιγραφείο-βιβλιοθήκη, το επονομαζόμενο Βιβάριο, όπου διέσωσε όλη την μέχρι τότε καταγεγραμμένη γνώση, ενώ ταυτόχρονα έγραφε σε μακρινούς αλληλογράφους, στη Γαλατία ή στη Βόρεια Αφρική για έργα που του έλειπαν και ζητούσε να τα αναζητήσουν για λογαριασμό του.
Ο Λέανδρος εξ Ισπαλίδας, επίσκοπος Σεβίλλης γεννημένος στην Καρθαγένη, επισκεύθηκε λίγα χρόνια αργότερα το παραπάνω μοναστήρι, γεμάτος δέος, καθότι είχε έναν αδελφό, τον Ισίδωρο (μετέπειτα Άγιο Ισίδωρο, επίσης επίσκοπο Σεβίλλης) που από μικρός διάβαζε τα πάντα, ότι έβρισκε, και αργότερα αφιέρωσε χρόνια για να συντάξει τις Ετυμολογίες-την πρώτη εγκυκλοπαίδεια που επινοήθηκε ποτέ. 
Μικρέ αδελφέ, πώς να μη σου δώσει κανείς τα πάντα;
Η Θεολίνδα πάλι, πριγκίπισσα ενός λαού άγριου, των Λογγοβάρδων, μεγάλωσε νομίζοντας πως ένα βιβλίο μόνο υπάρχει, που έχει όλες τις απαντήσεις, "Το βιβλίο" (η Βίβλος). Όμως σιγά σιγά και μόνη, οδηγήθηκε σε μια μακρόχρονη αλληλογραφία με τον πάππα Γρηγόριο Αννίκιο ο οποίος την εξύψωνε, την ωθούσε μπροστά, την τροφοδοτούσε με νέες ιδέες, που ο σύζυγός της ούτε καν υποπτευόταν, για να μη μιλήσουμε για τους ermani (τους άρχοντες), εν πάση περιπτώσει για τους περισσότερους από αυτούς, που ήταν πάντα έτοιμοι να σείσουν τις λόγχες τους αλλά πολύ σπάνια να σκεφτούν. 

Τι είναι τελικά αυτό το βιβλίο;
Ιστορικό; Ναι. Θέλει προσεκτική ανάγνωση, με σημειώσεις και σχεδιαγράμματα, η οποία στο τέλος ανταμοίβει με την αποκάλυψη μιας εποχής για την οποία, μέσα στο μυαλό μας, από τον καιρό της ιστορίας στο σχολείο, υπήρχε ένα χάος βαρβαρικών φυλών με περίεργα ονόματα: Γότθοι, Οστρογότθοι, Βησηγότθοι, Ούνοι, Λογγοβάρδοι και Γαλάτες.
Φιλοσοφικό; Ναι, ναι. Οι ήρωες αναλογίζονται συνεχώς για τη ζωή και για το θάνατο, και για Το νόημα.
Λογοτεχνία; Ναι, ναι. Καθώς διαβάζεις νιώθεις το ρυθμό της αφήγησης στ΄αυτιά σου σαν να απαγγέλεται ένα ποίημα.
Μυθοπλασία; Ναι. Το εξηγεί στο τέλος ο συγγραφέας:
Οι άνδρες και οι γυναίκες εκείνης της εποχής δεν άφηναν καθόλου ή άφηναν ελάχιστες γραπτές εξομολογήσεις. Όμως ήταν άνδρες και γυναίκες σαν εμάς, που είχαν μια παιδική ηλικία, μια ζωή, έναν θάνατο, ιδέες και συναισθήματα.

Ο τίτλος
η γραφή του κόσμου. Ακριβώς!
Ο τίτλος δίνει απολύτως το θέμα του βιβλίου. Η γραφή των αρχαίων ελλήνων, η Γραφή του χριστιανισμού, η αλληλογραφία, οι άνθρωποι που, να ορίστε, υπήρξαν (κι εδώ βλέπουμε τρεις τυχαία επελεγμένους από τον συγγραφέα αντιπροσώπους τους) και βγήκαν πέρα από την καθημερινότητά τους, αναγνώρισαν την ανάγκη να υπάρξει γραπτή παρακαταθήκη, επικοινωνία και μόρφωση, κι έβαλαν ένα λιθαράκι σ΄αυτό, έβαλαν, όμως. 
Αντιγράφω
...οι λέξεις, οι ιδέες, τα κείμενα, δεν ανήκουν σε κανέναν. Ο άνθρωπος είναι μόνο ένα όργανο γραφής....Έπρεπε να πετάξει σαν σκουπίδι την ιδιότητα του “συγγραφέα”... Καμία δημιουργία δεν είναι έργο ενός μόνο ανθρώπου, αλλά όλων... Κανείς δεν δημιουργεί: “δημιουργείται”, όπως λέμε “βρέχει”. Κανείς δεν χρειάζεται έναν συγγραφέα: χρειαζόμαστε σκέψεις και γραπτά κείμενα που να τις διαιωνίζουν...Αυτός που αποκαλούμε συγγραφέα δεν είναι παρά ένας εξυπηρετικός περαστικός. 
Χρειάζεται άραγε να ειπωθεί τίποτε άλλο;

Θαύμασα απεριόριστα τον Francois Tallandier όταν έφτασα στο τέλος του βιβλίου. Θαύμασα το εύρος της γνώσης του πάνω στην Ιστορία αλλά κυρίως τον τρόπο που βρήκε να μιλήσει γιαυτήν, μέσω τριών άσημων αλλά υπαρκτών προσώπων-θα μπορούσε να είναι έτσι ο καθένας από εμάς για κάποιον ιστορικό του μέλλοντος.

μια εικόνα

Μια τοσοδούλα το πρωί, το κεφαλάκι της ακόμα δεν μπορούσε να το κρατήσει όρθιο, με καλτσόν και με φουστίτσα, ήσυχη σαν κούκλα στην αγκαλιά της μαμάς της.

τα βάσανα

Κάθε πρωί στη γιόγκα, κοιτάζω τα ξυπόλητα ποδαράκια μου, τεντώνω τα ξερά σαν κούτσουρα και πονεμένα μονίμως από τη γυμναστική εδώ και τρεις μήνες χέρια μου, και σκέφτομαι ότι πέρασα παραπάνω από τη μισή μου ζωή υποτιμώντας αυτό το σώμα και υπερτιμώντας το μυαλό μου, αφήνοντας στην άκρη αυτό το σώμα και χρησιμοποιώντας συνέχεια και πολύ το μυαλό μου, με περηφάνια μάλιστα, με αναίδεια. Τώρα (αργά πια, αλλά έστω) παρατηρώ -και είναι για γέλια και για κλάματα-, πως το σώμα δεν είναι μόνο ένα πράγμα που σε κουβαλάει και που του ρίχνεις φαγητό, αλλά είναι ένα σωρό διαφορετικά εξαρτήματα, και το καθένα απ΄αυτά μπορείς να το παρατηρήσεις, να το ακουμπήσεις, να το μετακινήσεις, να στηριχτείς επάνω του, και κυρίως να δοκιμάσεις τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει, και πώς μπορείς να το αλλάξεις αυτό.

* O πίνακας της Maki Horanai.

ο αγκυροβολημένος άγγελος

To βρήκα σε προσφορά, μου άρεσε (πολύ) το εξώφυλλο, ο τίτλος, το (υπέροχα Πορτογαλικό) όνομα του συγγραφέα, τίποτα του οποίου δεν είχα διαβάσει.

Το βιβλίο είναι μικρό αλλά -φταίει η μετάφραση; εγώ; δεν ξέρω τι-, πάντως δεν μπόρεσα να (το) καταλάβω.

Δεν τον εγκαταλείπω όμως: πώς να μη διαβάσω κι ένα βιβλίο του με τίτλο Λισαβόνα-Ημερολόγιο Καταστρώματος, γίνεται;

~ Jose Cardoso Pires-Ο Αγκυροβολημένος Άγγελος, εκδ.Στοχαστής

η γραφή του κόσμου

Όταν θα έρθει η ώρα να ψηφίσουμε για Το Βιβλίο Της Χρονιάς -μιλώντας σε πληθυντικό ευγενείας, διότι (να μην τα ξαναλέμε) τα γούστα, οι λίστες και οι αγάπες στα βιβλία είναι (όπως όλες οι αγάπες) θέματα εντελώς προσωπικά κι επομένως υποκειμενικά-,
όταν θα έρθει λοιπόν η ώρα να ψηφίσουμε, το έχουμε ήδη βρει, εδώ, το βιβλίο της φετεινής χρονιάς: H γραφή του κόσμου.

ταξίδι στην Τρίπολη

ημερολόγιο του χειμώνα

What are heavy? Sea-sand and sorrow:
What are brief? To-day and to-morrow:
What are frail? Spring blossoms and youth:
What are deep? The ocean and truth. 

Tα αντί-για-παντοφλάκια τα έφτιαξα προχθές στα γρήγορα, με ένα χρωματιστό απομεινάρι νήματος, κι έτσι προέκυψαν εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους. Δεν πειράζει, μ΄αρέσει πολύ να τα φοράω πάνω από τις κάλτσες και χωρίς παντόφλες-κι είναι σαν να περπατάω ξυπόλητη και το χειμώνα.

Το ποίημα είναι της Christina Rosseti. Δεν την ήξερα-μας το/την γνώρισε χθες το απόγευμα η κυρία Έλλη στην συνάντηση της λέσχης ανάγνωσης, όπου μιλήσαμε για τον Πεσσόα και τον Ταμπούκι. Τόσο πολύ (θαυμάσια!) ανακατέψαμε τα γραπτά τους, τις ζωές τους, τους χαρακτήρες τους, την συμπάθειά μας, που στο τέλος δεν ξέραμε αν αναφερόμαστε στον έναν ή στον άλλον. 

όταν νυχτώνει...

...μια αράχνη περπατάει στο ταβάνι.

σήμερα το πρωί...

...η αλόη μου φάνηκε σαν ινδική θεότητα
που κάνει γιόγκα
στην κουζίνα.

μπονσαι

Σημερα στον Βυσσινοκηπο ξαναδιαβάζω-με μερικές μέρες απόσταση, το Μπονσαι του Αλεχαντρο Σαμπρα-με μια ανάσα.

Αlvaro Mutis, αυτός είναι ο ονειρευτής των καραβιών

Πού τον ανακαλύψαμε πάλι αυτόν με τη Σταυρούλα; Τυχαία, θα πάρω ένα βιβλίο του εγώ ένα εσύ και θα τα ανταλλάξουμε, και μετά-κυκλοφορούν συνολικά πέντε, τα πήραμε όλα και τα διαβάσαμε όλα.
Πρώτο διάβασα τον ονειρευτή των καραβιών, αυτό με γοήτευσε κι αυτό έμεινε στο μυαλό μου ως το καλύτερο. Στο βάθος όμως όλα είναι ίδια, όλα είναι σαν να διαβάζεις το ίδιο βιβλίο, δεν έχει σημασία η υπόθεση, όσο που ταξιδεύεις σ΄αυτό το θολό κοσμο των Κολομβιανών.

παιχνίδια στον ήλιο

Τhe Εnd of the Τour (2015)

The story of the five-day interview between Rolling Stone reporter David Lipsky and acclaimed novelist David Foster Wallace, which took place right after the 1996 publication of Wallace's groundbreaking epic novel, "Infinite Jest". 

Πολύ ωραία ταινία.
Μπορείς να πεις και ότι δε γίνεται και τίποτε κάτα τη διάρκειά της, εκτός από το ότι δυό άνθρωποι μιλάνε, και στο τέλος σε αφήνει με λίγο περισσότερες πληροφορίες για τον καθένα τους. Οι αληθινές ιστορίες είναι οι πιο αγαπημένες μου. Κυρίως δε όταν είναι σαν τη ζωή: όταν δεν γίνεται τίποτα αλλά όλα είναι πολύ σημαντικά.
Πολύ ωραία ταινία.

κόκκοι καφέ

 ...μια ηλιόλουστη μέρα, μάς φέρνει μια απέραντη εξοχή μέσα στο καφενείο ενός σοκακιού.

~ Μπερνάρντο Σοάρες (Φερνάντο Πεσσόα)-Το βιβλίο της ανησυχίας

Αυτό το βιβλίο το είχα πολλα χρόνια, αδιάβαστο, τωρα ήρθε η ώρα του.

(Τι ωραίες οι φωτογραφίες, δείχνουν μόνο τη στιγμή, τη στιγμή, δεν δείχνουν την αυπνία, το άγχος, το ανεβοκατέβασμα στις σκάλες, τη ζέστη, τον αφόρητο πονοκέφαλο. Ούτε την ανακούφιση, καθώς αυτά που έπρεπε να γίνουν, σιγά σιγά μπήκαν σε μια σειρά.
Κι ύστερα γίναμε ωραία φωτογραφία.)

φθινόπωρο

Σήμερα περπάτησα πολύ στα στενά γύρω από τη Μιχαλακοπούλου, τι σόι μάτια είναι αυτά που έχω κι εγώ δεν ξέρω, γελάω μόνη μου, η Αθήνα μου φαίνεται σαν φθινοπωρινή Νέα Υόρκη-και δεν έχω πάει καν στη Νέα Υόρκη. Συντελεί και αυτό μάλλον που διαβάζω αυτές τις μέρες, που όμως δε μ αρέσει καθόλου.

αλήθεια δεν ξέρω τι είναι πιο ωραίο: τα πλεκτά σου ή οι φωτογραφίες σου

Συχνά δεν ξέρω τι ευχαριστιέμαι περισσότερο, το πλεκτό ως χρηστικό αντικείμενο ή το αποτέλεσμα της υφής του νήματος και των χρωμάτων σαν έργο τέχνης από μόνο του. Γι' αυτό τα φωτογραφίζω, γιατί τα θαυμάζω.
Αυτό εδώ ήταν ένα τίποτα: το απομεινάρι από ένα παλιό νήμα που ήρθε στα χέρια μου χωρίς πληροφορίες για την ποιότητά του. Είναι τραχύ αλλά αν το κοιτάξεις προσεκτικά, θαυμάζεις τον τρόπο που μπλέκονται μεταξύ τους τα συστατικά του. Η πλέξη, επίσης, είναι ένα τίποτα: όλο καλή.
Όμως αν του δώσεις προσοχή και το κοιτάξεις από κοντά, είναι σαν τα σύννεφα, ότι βλέπεις σ΄αρέσει.

Ήταν ένα ωραίο μάθημα για μένα, που δεν μ αρέσουν τα μελανζέ νήματα, ούτε τα τραχιά. Το έπλεξα για να βρει μια χρήση, και για να το ξεφορτωθώ επίσης, και τελικά, δες τι περίεργο: πλεγμένο έγινε αναπάντεχα σαν θάλασσα.

(*) τα χρόνια ήταν 18+2+7

Για χρόνια (*) έπινα ένα φρικτό Νες καφέ με αφρό σαπουνόνερου που είχε αφήσει ο καφετζής στο γκισέ ώρα πριν φτάσω να καθήσω στη θέση μου.
Για λίγο καιρό (*) λυσσούσα χωρίς καφέ μέχρι τις 10, που άνοιγε το Τρε Μαριε κι έφτιαχνε τον καλύτερο καπουτσίνο (με κανέλλα) που έχω πιει εβερ.
Για χρόνια (*) μετά, είχα ένα διπλό εσπρέσο από το Έβερεστ ή την Κανέλλα-Βανιλια, σε πλαστικό, με καλαμάκι, από τις 7:30 μέχρι τη λήξη βάρδιας.
Θέλω να καταλήξω στο ω πως περνούν τα χρόνια και ω τι ωραία που υπάρχει ο καφές και ω τι ωραία όλα.

τα δύσκολα δεν είναι μόνο για τους άλλους

Κυρίες και κύριοι, σας παρουσιάζω το Annis: ένα σάλι στα αγαπημένα μου χρώματα και σε σχήμα crecent. Πέρασα μια ολόκληρη μέρα κάνοντας υπολογισμούς ώσπου να καταλήξω στο μέγεθός του και να το ξεκινήσω, πέρασα ένα εφιαλτικό μισάωρο όταν μου βγήκαν από απροσεξία δέκα θηλειές από τις βελόνες κι έψαχνα τρόπο να τις επαναφέρω, πέρασα δύσκολα μέχρι να τελείωσει η δαντέλα γιατί ήταν υπερβολικά πολλές θηλειές μαζί πάνω στη βελόνα, γιατί ήταν αρχή ακόμα κι έπλεκα σφιχτά, γιατί είχα κάνει δυό-τρια λαθάκια κι έπρεπε συνέχως να έχω το νου μου να ελέγχω το πού βρισκομαι. Τώρα, στο γέμισμα, είμαι στην τελική ευθεία (χμ, καμπύλη ίσως καλύτερα), στα εύκολα. Να θέλεις να γυρίσεις στο σπίτι για να πλέξεις.

γιόγκα

Έπιασα να δω τι είναι αυτό που τόσο καιρό πιάνει τόπο στις εκκρεμότητές μου, για να το βάλω στα προς ξεφόρτωμα από το σπίτι. Τώρα το διαβάζω :)

η κιβωτός του νώε