η μετανάστις

 - Σε βλέπω, έκλαυσες πάλιν, είπεν ο πλοίαρχος. Δικαίωμά σου είναι, τέκνον μου, και κανείς δεν δύναται να σ΄εμποδίσει. Αλλά δι΄όνομα του Θεού, μη παραδίδεσαι ες την απελπισίαν. Σοι αρκεί ό,τι υπέφερες, και θέλεις να υποφέρεις πλειότερον;

- Και εξαρτάται από τον άνθρωπον να υποφέρει ή να μη υποφέρει; είπεν η κόρη σκεπτική.

- Ναι, από τον άνθρωπον εξαρτάται. Διότι ν΄αλλάξει τις τα συμβάντα δεν ημπορεί, αλλ΄ημπορεί να αλλάξει τον εαυτόν του.

- Πώς γίνεται τούτο;

- Να μη ανασκάπτει πλειότερον το κενόν, το οποίον εσχηματίσθη εντός της καρδίας του, αλλά να προσπαθεί μάλιστα να το συγκαλύψει. Μηδέ να ζητεί να μετρήσει το βάθος του κενού τούτου, μεταχειριζόμενος την χείραν του ως βολίδα!

- Να είναι ασυλλόγιστος λοιπόν;

- Να μη παραδίδεται εις την σκέψιν, εις την θλίψιν, εις την μελαγχολίαν. Τι θα εγένετο η ανθρωπότης, αν έκαστος κατεβάλλετο υπό της πρώτης συμφοράς, ήτις τω επέρχεται; Ήθελεν είναι ήδη μηδενισμένη προ αιώνων, και ουδέν θα υπήρχεν. Αλλ΄ η ανθρωπότης είναι τόσο ισχυρά, ώστε τοσαύτα απ΄αιώνων καταστροφαί δεν ηδυνήθησαν, ουδέ θα δυνηθώσι, να την καταβάλλωσιν. Αν τα άτομα αποθνήσκουσιν, αποθνήσκουσιν υποχωρούντα εις τον νόμον της φύσεως, αλλ΄ η ανθρωπότης οφείλει να μείνει.

~ Απόσπασμα από το πρωτόλειο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη η Μετανάστις (1879).